दि. २८ नोव्हेंबर २०२४, बीड जिल्हा प्रतिनिधी
बीड: रब्बी पीक विमा भरण्यासाठी शेवटची संधी शेतकऱ्यांसाठी आता काहीच दिवस शिल्लक राहिली आहे. हरभरा, रब्बी ज्वारी (बागायती व जिरायती), गहू आणि कांदा या पिकांसाठी विमा भरण्याची अंतिम मुदत आता जवळ आली आहे. मात्र, जिल्ह्यातील अनेक शेतकऱ्यांनी अद्यापही या योजनेचा लाभ घेतलेला नाही. जिल्हा कृषी विभागाने आणि कृषी उत्पन्न बाजार समितीने शेतकऱ्यांना पुढाकार घेऊन विमा भरण्याचे आवाहन केले आहे.Rabi Crop Insurance
जिल्ह्यातील रब्बी पीक विम्याची सद्यस्थिती
बीड जिल्ह्यातील १ लाख ५८ हजार शेतकऱ्यांनी रब्बी पीक विमा भरला असून ८०,६७५ हेक्टर क्षेत्र संरक्षित करण्यात आले आहे. मात्र, जिल्ह्यातील सुमारे चार लाख शेतकरी रब्बी हंगामात शेती करत असल्याने अद्यापही अनेक शेतकरी विम्यापासून वंचित आहेत. यंदा रब्बी पीकविमा भरण्याचा वेग कमी असल्याचे कारण म्हणजे खरीप हंगामातील विम्याच्या रखडलेल्या प्रक्रिया आणि नुकसान भरपाई न मिळण्याचा अनुभव. त्यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये अनुत्साह दिसून येत आहे.
रब्बी पीक विमा भरण्याच्या अंतिम तारखा
- रब्बी ज्वारी (बागायती व जिरायती): ३० नोव्हेंबर २०२४
- गहू, हरभरा, कांदा: १५ डिसेंबर २०२४
कांदा पीक विम्याबाबत विशेष नियम
बीड तालुक्यातील शेतकऱ्यांना कांदा पीक विमा उपलब्ध नसला, तरी माजलगाव, परळी, पाटोदा, अंबाजोगाई या तालुक्यांतील शेतकऱ्यांना हा विमा भरता येतो. या योजनेमुळे या तालुक्यांमधील कांदा उत्पादकांना मोठा दिलासा मिळाला आहे.
शेतकऱ्यांनी जागरूक होण्याची गरज
गेल्या वर्षी रब्बी हंगामातील नुकसान तक्रारी नोंदवण्यात शेतकऱ्यांकडून दुर्लक्ष झाले होते. परिणामी, नुकसान भरपाईच्या प्रक्रियेत त्यांना लाभ मिळाला नाही. यावर्षी शेतकऱ्यांनी रब्बी पीकविमा तातडीने भरावा आणि नुकसान झाल्यास तक्रार वेळेत नोंदवावी, असे आवाहन बीड कृषी उत्पन्न बाजार समितीचे संचालक धनंजय गुंदेकर यांनी केले आहे.
विमा भरल्यावर तक्रार नोंदवण्यासाठी महत्त्वाच्या सूचना
पीकविमा योजना फक्त अधिसूचित क्षेत्रांमध्ये लागू आहे. विमा घेतल्यानंतर नैसर्गिक आपत्तीमुळे नुकसान झाल्यास तक्रार नोंदवणे आवश्यक आहे. तक्रारीसाठी पुढील प्रक्रिया अनुसरणे आवश्यक आहे:
- नैसर्गिक आपत्तीमुळे नुकसान झाल्यास:
- गारपीट, ढगफुटी, वीज कोसळणे, भूस्खलन, नैसर्गिक आग यामुळे झालेल्या नुकसानीसाठी तक्रार नोंदवता येते.
- काढणीनंतर १४ दिवसांपर्यंत संरक्षण:
- काढणी पश्चात १४ दिवसांच्या आत बिगरमोसमी पाऊस किंवा चक्रीवादळामुळे झालेल्या नुकसानीसाठी तक्रार अर्ज करता येतो.
- तक्रार नोंदवण्याची अंतिम मुदत:
- नुकसान झाल्यानंतर ७२ तासांच्या आत तक्रार क्रॉप इन्शुरन्स ॲप, कृषी रक्षक संकेतस्थळ किंवा सहाय्यता क्रमांकावर नोंदवणे अनिवार्य आहे.
अधिसूचित पिकांचे संरक्षण
पीकविमा फक्त अधिसूचित क्षेत्रात पिकवले जाणाऱ्या पिकांसाठी लागू आहे. विम्याअंतर्गत सरासरी उत्पादनाची तुलना उंबरठा उत्पादनाशी केली जाते आणि त्यानुसार भरपाई निश्चित होते.
खरीप हंगामातील अनुभव आणि रब्बी हंगामाचा बदलता मूड
खरीप २०२४ हंगामातील नुकसानीची भरपाई रखडल्यामुळे यंदा शेतकऱ्यांमध्ये विम्याविषयी अनुत्साह आहे. पण रब्बी हंगामातही हवामान बदलाच्या अनिश्चिततेमुळे विम्याचा लाभ घेतल्याशिवाय पर्याय नाही. अनेक शेतकऱ्यांनी खरिपात भरपाई न मिळाल्याचा अनुभव घेतला आहे. मात्र, नुकसानभरपाई मिळवण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे आणि वेळेत तक्रार करण्याच्या प्रक्रियेची जाण असणे अत्यंत गरजेचे आहे.
कृषी विभागाचे प्रयत्न
जिल्ह्यातील बीड, गेवराई, माजलगाव यांसारख्या तालुक्यांमध्ये रब्बी पीकविमा भरणाऱ्यांचे प्रमाण अधिक आहे. जिल्हा कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना विम्याचे महत्त्व समजावून सांगण्यासाठी गावपातळीवर शिबिरे घेतली आहेत. विमा न भरलेल्या शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचून त्यांना जागरूक करण्यात येत आहे.
शेतकऱ्यांसाठी विमा कसा फायदेशीर ठरतो?
- आर्थिक संकटात आधार: अनिश्चित हवामानामुळे होणाऱ्या नुकसानीपासून विमा शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक संरक्षण देतो.
- गुंतवणूक सुरक्षितता: कर्ज घेतलेल्या शेतकऱ्यांसाठी विमा ही शेतीच्या गुंतवणुकीसाठी हमी आहे.
- तक्रारीची प्रक्रिया सोपी: नुकसानीची तक्रार ७२ तासांत नोंदवल्यास विमा मिळण्याची प्रक्रिया सुलभ होते.
शेतकऱ्यांचे अनुभव
माजलगाव तालुक्यातील शेतकरी गोविंदराव चव्हाण सांगतात, “गेल्या वर्षी नुकसान झाले होते, पण तक्रार नोंदवायची पद्धत माहिती नव्हती. यंदा मी वेळेत विमा भरून योग्य प्रक्रिया फॉलो करणार आहे.”
तर परळी येथील शेतकरी सुभाष पाटील म्हणतात, “आम्ही रब्बी हरभऱ्यासाठी विमा भरला आहे. आता नुकसान झाल्यास तक्रार करण्यासाठी क्रॉप इन्शुरन्स ॲप वापरण्याचा मानस आहे.”
विमा न भरणाऱ्यांना येऊ शकते संकट
नुकसान झाल्यानंतर विमा नसल्यास शेतकऱ्यांना आर्थिक संकटाचा सामना करावा लागतो. कर्ज फेडणे कठीण होते आणि अनेकदा शेतकऱ्यांना मोठ्या आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागते. त्यामुळे विमा न भरलेल्यांसाठी शेवटच्या टप्प्यातील ही संधी अत्यंत महत्त्वाची आहे.
शेतकऱ्यांनी काय करावे?
- वेळ न गमावता विमा भरण्यासाठी स्थानिक कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधा.
- पीकविमा योजनेबाबत अधिक माहिती घेण्यासाठी कृषी विभागाच्या सहाय्यता क्रमांकावर संपर्क साधा.
- संभाव्य नुकसानीसाठी वेळेत तक्रार नोंदवण्याची खात्री करा.
शेतकऱ्यांना अंतिम आवाहन
शेतकरी बांधवांनो, रब्बी हंगामासाठी पीकविमा भरण्याची ही शेवटची संधी आहे. हवामान बदलाच्या अनिश्चिततेमुळे शेतीची सुरक्षा करण्यासाठी विमा हा एकमेव पर्याय आहे. जिल्हा प्रशासनाने आणि कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना त्वरित विमा भरण्यासाठी आवाहन केले आहे. आर्थिक संकट टाळण्यासाठी आणि नुकसानभरपाई मिळवण्यासाठी आजच आपला विमा भरून घ्या.
बीड कृषी विभागाच्या सहकार्याने
(टीप: यामधील माहिती शेतकऱ्यांच्या हितासाठी आहे. वेळेवर विमा भरण्यासाठी स्थानिक कृषी कार्यालयाशी संपर्क साधावा.)
सोनाली कदम या एक कुशल आणि अनुभवी पत्रकार असून, त्यांना मुंबईतील पत्रकारिता आणि मास कम्युनिकेशनमध्ये पदव्युत्तर शिक्षणाचा भक्कम आधार आहे. गेल्या 10 वर्षांपासून त्यांनी विविध नामांकित डिजिटल माध्यमांमध्ये काम करत शेती, मनोरंजन, अर्थ, राजकारण, खेळ आणि तंत्रज्ञान यांसारख्या विषयांवर व्यापक अनुभव आणि सखोल ज्ञान मिळवले आहे. त्यांचा अभ्यासपूर्ण दृष्टिकोन आणि कामातील समर्पण यामुळे त्या वाचकांच्या मनात विश्वासार्हता आणि लोकप्रियता निर्माण करण्यात यशस्वी ठरल्या आहेत.